Dnevnik Juga Dnevne internet novine juga Srbije
Na Vidovdan, 28. juna 1937. godine u Nišu je, na Trgu Kralja Milana, svečano otkriven Spomenik oslobodiocima Niša, vajarsko delo vajara iz Zagreba Antuna Avgustinčića, tačno 60 godina nakona oslobođenja Niša od Turaka.
Spomenik je otkriven i osveštan uz veliku svečanost u Nišu, pred 10 000 Nišlija i u prisustvu autora, vajara Avgustinčića, a otkrio ga je knez namesnik Pavle Karađorđević. Tim povodom danas je gradonačelnik Niša Darko Bulatović sa predstavnicima Društva za negovanje slobodarskih tradicija Srbije-Niš položio venac na Spomenik oslobodiocima.
Inače, ovaj spomenik je izrađen od crnog mermera i sastoji se od postolja sa četiri reljefa, na kome se nalaze bronzane skulpture sa visokim postamentom u čijem je donjem delu postavljen splet figuralnih kompozicija ratnika u borbi. Na vrhu spomenika se nalazi konjanik, koji simbolizuje vesnika slobode – Moravac na konju, u prirodnoj veličini, koji drži visoko podignutu levu ruku, sa zastavom slobode u desnoj ruci, na kojoj su utisnuti inicijali „SSSS“ koji predstavljaju slogan Samo sloga Srbina spasava.
Niže je friz koji predstavlja borbu Stevana Sinđelića na Čegru, a na severnoj strani Kole Rašić diže Nišlije na ustanak. Istočna i zapadna strana simbolizuju događaje iz perioda od 1809. do 1918. Još niže, nalaze se četiri reljefa: zaklinjanje ustanika K. Rašića sa protom Petrom Ikonomovićem 1874., zatim ulazak kralja Milana i oslobodilačke vojske u Niš 1877., zakletvu Aleksandra Karađorđevića, kao regenta na odluku Narodne skupštine u Nišu iz 1914. godine da se rat vodi do oslobođenja svih plemena i ujedinjenja svih Južnih Slovena i ulazak kralja Petra i Kralja Aleksandra u Niš sa oslobodilačkom vojskom 29.09.1918.
