Ivo Andrić, jedini srpski i jugoslovenski nobelovac, umro je na današnji dan pre 47 godina

Ivo Andrić, srpski i jugoslovenski književnik, doktor nauka i diplomata, rodio je u selu Dolac, 9. oktobra 1892. godine. Kao gimnazijalac, bio je pripadnik naprednog revolucionarnog pokreta protiv austro-ugarske vlasti, ”Mlada Bosna” i strastveni borac za oslobađanje južnoslovenskih naroda od Austro-ugarske monarhije.

U Gracu je diplomirao i doktorirao, a vreme između dva svetska rata, proveo u službi u konzulatima i poslanstvima Kraljevine Jugoslavije u Rimu, Bukureštu, Gracu, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i Berlinu.

Njegova najpoznatija dela su ”Na Drini ćuprija”, ”Travnička hronika”, ”Prokleta avlija”, ”Gospođica”, ”Jelena, žena koje nema”. U pomenutim romanima i brojnim pripovetkama, epskom snagom je oblikovao teme i prikazivao sudbine ljudi iz istorije svoje zemlje.

Upravo sa ovim obrazloženjem, Nobelov komitet mu, 1961. godine, dodeljuje Nobelovu nagradu za književnost, a Andrić se na priznanju zahvalio ”Besedom o priči i pričanju”.

Milion dolara, koliko iznosi novčana nagrada, u potpunosti je poklonio za razvoj bibliotekarstva u Bosni i Hercegovini.

Kada 1968. godine, u porodičnoj kući u Herceg Novom, umire književnikova supruga Milica, Andrić svoje društvene aktivnosti svodi na najmanju moguću meru, mnogo čita i malo piše. Zadravlje ga polako izdaje, često boravi u bolnicama i banjama, a umire na staroj VMA u Beogradu, 13. marta 1975. godine.

Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu, gde je, nekoliko godina kasnije, osnovana Zadužbina sa njegovim imenom. Jedna od najvažnijih odredbi piščeve oporuke bila je da se njegova zaostavština sačuva kao celina, kao legat, i nameni za opšte kulturne i humanitarne potrebe. Na osnovu Andrićeve testamentarne volje, svake godine se dodeljuje Andrićeva nagrada, za priču ili zbirku priča na srpskom jeziku.

Izvor i fotografije: Wikipedia