Stroge procedure u postupku usvojenja dece

Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Vlade Republike Srbije predstavilo je sadržaj i postupak realizacije usvojenja deteta, kao i uloge i nadležnosti organa koji su involvirani u njegovu realizaciju.

Opštu podobnost potencijalnih usvojitelja po njihovom zahtevu utvrđuje centar za socijalni rad – organ starateljstva prema mestu prebivališta podnosioca zahteva. Sadržaj postupka je strogo utvrđen odredbama Porodičnog zakona i podobnost se dokazuje javnim ispravama, kao i procenama stručnjaka organa starateljstva i to psihologa, pedagoga, socijalnog radnika, pravnika i posebnom procenom lekara.

Pre utvrđivanja opšte podobnosti potencijalni usvojitelji su dužni da prođu i posebnu pripremu u kojoj razjašnjavaju sopstvene motive odluke i upoznaju se sa raznim aspektima usvojenja i specifičnim potrebama deteta.

Nakon okončanog postupka pripreme i drugih stručnih dokaznih radnji, nadležni organi starateljstva – centar za socijalni rad spise predmeta sa svojom odlukom dostavlja ministarstvu nadležnom za porodičnu zaštitu radi upisa u Jedinstveni lični registar potencijalnih usvojitelja koji poseduju opštu podobnost.

Pre upisa u Jedinstveni lični registar, tim Ministarstva vrši pregled kompletne dokumentacije dosijea potencijalnih usvojitelja i ukoliko je  ispoštovana zakonom propisana procedura potencijalne usvojitelje upisuje u registar.

Opštu podobnost deteta za usvojenje utvrđuje centar za socijalni rad – organ starateljstva prema mestu prebivališta deteta, odnosno on utvrđuje da li se radi o detetu koje je trajno lišeno roditeljskog i porodičnog staranja, kao i da je usvojenje najpodobniji oblik dalje zaštite deteta, a sve u skladu sa odredbama Porodičnog zakona.

U ovom postupku obavezno se formira tim stručnjaka organa starateljstva u sastavu: socijalni radnik, pravnik, psiholog i pedagog. Nakon utvrđivanja opšte podobnosti deteta za usvojenje, organ starateljstva spise predmeta dostavlja ministarstvu nadležnom za porodičnu zaštitu radi upisa u Jedinstveni lični registar potencijalnih usvojnika. Na osnovu dokumentacije dosijea, tim Ministarstva vrši kontrolu da li su ispunjeni svi zakonom propisani uslovi da se kod konkretnog deteta može primeniti institut usvojenja.

Po upisu deteta u Jedinstveni lični registar usvojenja centru za socijalni rad – organu starateljstva koji je nadležan za dete, odnosno koji je utvrdio opštu podobnost deteta za usvojenje, dostavlja se lista iz Jedinstvenog ličnog registra potencijalnih usvojitelja, kao i ceo Jedinstveni lični registar, sa kojim može rukovati samo ovlašćeno lice radi izbora potencijalnih usvojitelja za konkretno dete. Za izbor konkretnih usvojitelja za konkretno dete isključivo je nadležan centar za socijalni rad – organ starateljstva, koji je utvrdio opštu podobnost deteta za usvojenje.

Po izvršenom izboru usvojitelja za konkretno dete, centar za socijalni rad donosi odluku, u skladu sa Porodičnim zakonom, o upućivanju deteta na prilagođavanje u porodicu usvojitelja, koje može trajati najduže do šest meseci. Praćenje prilagođavanja vrši, ukoliko su potencijalni usvojenik i usvojitelji sa iste teritorije, centar za socijalni rad nadležan za tu teritoriju.

Ukoliko potencijalni izabrani usvojitelji žive na drugoj teritoriji, praćenje vrši centar za socijalni rad nadležan za tu teritoriju i o toku i sadržaju adaptacionog perioda pisanim putem izveštava centar za socijalni rad nadležan za zasnivanje usvojenja.

Po okončanom postupku adaptacije, ukoliko je adaptacija uspešno realizovana, usvojenje zasniva centar za socijalni rad – organ starateljstva koji je utvrđivao opštu podobnost deteta za usvojenje i izvršio izbor usvojitelja za to dete. O zasnovanom usvojenju obaveštava se Ministarstvo kako bi ta činjenica bila evidentirana u Jedinstvenom ličnom registru usvojenja.

Ministarstvo u ovakvim i sličnim slučajevima uvek vrši nadzor nad radom po službenoj dužnosti i nije potrebno da zaštitnik građana upućuje inicijativu.